Η Φωτογραφία του Ξεριζωμού” είναι το πρώτο μυθιστόρημα της εξαιρετικής Θεσσαλονικιάς επιστήμονος, της Άννας Τσιλιγκίρογλου – Φαχαντίδου, παιδιάτρου, ομ. καθηγήτριας του Α.Π.Θ., συγγραφέως και Προέδρου της Ένωσης Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος.

Το βιβλίο πραγματεύεται την ιστορία της οικογένειας της συγγραφέως, που ξεκινά το 1924, την ημερομηνία του ξεριζωμού της από την Καππαδοκική γη.

Η άθλια κι ανελέητη απόφαση της ανταλλαγής των πληθυσμών, το φοβερό Μουμπαντελέ, ορίζει πως οι Έλληνες πρέπει να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, τα σπίτια τους, το βιος τους και να φύγουν για την μητέρα Ελλάδα.

Η οικογένεια Τσιλιγκίρογλου ζει στο Νεβσεχίρ της Καππαδοκίας, σ’ έναν τόπο, που μέσα από τις αριστοτεχνικές περιγραφές της συγγραφέως, μας φαντάζει μυθικός. Τόπος παράξενης ομορφιάς, λατρεμένη προγονική γη, που όμως πρέπει να την εγκαταλείψουν. Η Ελένη, είναι ουσιαστικά μόνη με τα τρία παιδιά της, μιας κι ο σύζυγός της ζει τον περισσότερο χρόνο στην Πόλη, όπου έχει την επιχείρησή του και τους επισκέπτεται μόνο στις μεγάλες γιορτές του χρόνου. Κατά πως φαίνεται, μόνη πρέπει ν’ αντιμετωπίσει και την πρόκληση του μεγάλου ταξιδιού στο άγνωστο.

“Στο Νεβσεχίρ ήρθε η άνοιξη του ’24 ύστερα από ένα βαρύ χειμώνα. Η Ελένη άνοιξε το παράθυρο και μύρισε τη νοτισμένη γη και τις βιολέτες. Πώς θα σ’ αφήσουμε αγιασμένη γη της Καππαδοκίας; σκέφτηκε και δάκρυσε”.

Όλος ο σπαραγμός του αποχωρισμού από την πατρώα γη από όπου δεν μπορούν να πάρουν μαζί τους τα ιερά και τα όσια, τους φίλους ή τους νεκρούς τους που κοιμούνται ειρηνικά σ’ αυτά τα χώματα, σταλάζει σαν άσπιλο δάκρυ από την πένα της Άννας Φαχαντίδου. Χωρίς εμπάθεια, χωρίς μνησικακία, μας διηγείται με συγλονιστικό συναισθηματισμό, τις τελευταίες στιγμές στην Καππαδοκική γη, όπου όλη η οικογένεια βγαίνει μια τελευταία φωτογραφία στο μπαλκόνι του αρχοντικού τους. Ανάμεσά τους, κρεμασμένη στα κάγκελα κι η φωτογραφία του πατέρα που λείπει. Η φωτογραφία στη σελ. 29, αποτελεί την πιο σπαρακτική μαρτυρία του απάνθρωπου χαρακτήρα αυτής της απόφασης της “ανταλλαγής”.

Είναι “η φωτογραφία του ξεριζωμού”, αυτή που θα πάρουν μαζί τους, ιερό κειμήλιο, μαζί με την εικόνα του αγίου προστάτη τους, και το κλειδί της εξώθυρας. Ένα μαύρο σιδερένιο κλειδί μ’ έναν σταυρό στο πάνω μέρος. Θα φυλαχτεί μ’ έναν ιερό πόθο… Κάποτε να επιστρέψουν, να το χρησιμοποιήσουν και πάλι…

Κι από δω, ξεκινά το περιπετειώδες οδοιπορικό. Μ’ έναν τρόπο λιτό κι απέριττο, οι λέξεις γίνονται τα “εργαλεία” στα χέρια της συγγραφέως, που τα χρησιμοποιεί για να μας συγκλονίσει.
Τρία παιδιά που παλεύουν με τον τρόμο του “άγνωστου” και την πληγή του ξεριζωμού. Τρία κλαράκια που ξεριζώθηκαν  άγρια από το άγιο χώμα τους, με σκοπό να μεταφυτευτούν σε μια νέα γη… Θα “πιάσουν”; θα μεγαλώσουν; θα μπουμπουκιάσουν και θ’ ανθίσουν, ή θα μαραθούν κάτω από τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούσαν εκείνες τις ταραγμένες εποχές…;

Διαβάζουμε απνευστί κι αγωνιούμε για την εξέλιξη της ιστορίας. Η συγγραφέας έχει κατορθώσει να αιχμαλωτίσει το ενδιαφέρον μας και δεν μας επιτρέπει να αφήσουμε ούτε στιγμή το βιβλίο της. Οι εικόνες, οι σκηνές, τα γεγονότα, εναλλάσσονται γρήγορα, με τέχνη, δοσμένα όλα με τον μοναδικό τρόπο και τα εξαιρετικά εκφραστικά της μέσα. Μας βυθίζουν σ’ ένα ανάγνωσμα που “τάραξε” τα νερά της ιστορικής μυθιστοριογραφίας κι επάξια καθιερώνει την κ. Φαχαντίδου στον χώρο της λογοτεχνίας.

Μέσα στον πρώτο μήνα από την παρουσίασή του, έχει εξαντληθεί η πρώτη έκδοση του βιβλίου, το οποίο κοσμεί την βιτρίνα μεγάλου κεντρικού βιβλιοπωλείου κι ετοιμάζεται ακάθεκτο για την δεύτερη έκδοση. Αυτό νομίζω, πως κάτι μας λέει…

Ελένη Βεζύρογλου

Συγγραφέας-Γεν.Γραμματέας της Ε.Λ.Β.Ε

Η Φωτογραφία του Ξεριζωμού.
 Της Άννας Τσιλιγκίρογλου Φαχαντίδου
 (Ιατρού Καθηγήτριας Πανεπιστήμιου Πρόεδρου της Ένωσης Λογοτεχνών Β. Ελλάδος).
 Εκδόσεις Πηγή.

Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί βιβλίο της χρονιάς!! Είναι η φωτογραφία της καρδιάς μας. Η φωτογραφία του Καππαδοκικού αρχοντικού στο εξώφυλλο λίγο πριν την υποχρεωτική εγκατάλειψη του από τους ιδιοκτήτες του απηχεί το νόστιμον ήμαρ καθενός μας. Μέσα από την αληθινή ιστορία της οικογένειας Τσιλιγκίρογλου η συγγραφέας με απλό πυκνό τρυφερό δεξιοτεχνικό τρόπο φωτογραφίζει την ταραγμένη εποχή του ξεριζωμού των Ελλήνων της Καππαδοκίας και ειδικότερα από την Καππαδοκική Νεάπολη (Νεβσεχιρ) στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης.
Αποτυπώνονται ανθρώπινοι χαρακτήρες αγαπημένοι τόποι που έπρεπε να εγκαταλειφτούν βίαια. Ήθη ,έθιμα ,αρχές ,αξίες, ιδανικά, δεσμοί οικογενείας, φιλία λαών, αντιπαλότητα ,όνειρα, τοπία, προσδοκίες. Μουμπαντελέ δηλ. Ανταλλαγή…η λέξη που σφυροκοπά τα μηνίγγια μας ,επισκιάζει τις τρυφερές λέξεις ανέ τζαμίμ γιαβρούμ, καθώς γίνεται πράξη η αψυχολόγητη απόφαση ανταλλαγής πληθυσμών χωρίς να ρωτηθούν με βάση το θρήσκευμα. Ουσιαστικά δηλαδή ξεριζώνονται και οι Έλληνες Καππαδόκες απο τη πατρογονική γη τον δίσεκτο χρόνο του 1924..
Η συγγραφέας συγκλονίζει με την ενάργεια του λόγου της και την προσωπική της σφραγίδα στην αθέατη πλευρά της ιστορικής αλήθειας. Παραμερίζοντας τη συναισθηματική της φόρτιση αφού πρόκειται για την ιστορία της οικογενείας της χωρίς εμπάθεια καταπιάνεται μ ένα θέμα που πονά την ελληνική ψυχή. Καταφέρνει αριστοτεχνικά να σταματήσει τα δάκρυα μας στις κόγχες των ματιών μας, να μετριάσει την ταχυπαλμία μας, να κρατήσουμε κυριολεκτικά την αναπνοή μας για να συνεχίσουμε την ανάγνωση μέχρι τέλους. Σαν γιατρός ξέρει πως να αντιμετωπίσει την πληγή ώστε να μην αιμορραγεί.

Οι σελίδες του βιβλίου πέραν από τις σπάνιες εικόνες και σκίτσα, αποτελούν ζωγραφικούς πίνακες χρόνου τόπων λαών. Άλλωστε η συγγραφέας και ως ταλαντούχος ζωγράφος σε συνδυασμό με τον άριστο χειρισμό της γλώσσας ,κάνει τη δεξιοτεχνική πένα της χρωστήρα ζωντανεύοντας το κείμενο της.
Είναι το αληθινό παραμύθι της Ανατολής για μικρούς και μεγάλους..για όλους. Μας διδάσκει, μας πληροφορεί, μας προκαλεί ενδιαφέρον. Ας μη βιαστεί κάποιος να πει ότι αφορά μόνο όσους έλκουν την καταγωγή τους από τις Αλησμόνητες Πατρίδες..Θυμίζω το πήγαινε έλα των ελληνικών φυλών από τα βάθη των αιώνων μεταξύ Ευρωπαϊκής και Ασιατικής Ελλάδας. Ίσως κάποια αφανής ρίζα μας βρίσκεται εκεί. Τις υπερασπίστηκαν με τη ζωή τους οι παππούδες μας. Είναι οι Πατρίδες της Καρδιάς μας.
Τέτοια βιβλία δεν χρειάζονται κριτική. Γιατί πολύ απλά είναι υπεράνω κριτικής. Αποτυπώνουν την ψυχή μας. Τα κρατάμε σαν φυλακτό εκείνων των χρόνων εκείνων των τόπων εκείνων των ανθρώπων. Τα σεβόμαστε όπως το Ευαγγέλιο,που κρατούσε η ηρωίδα Ελένη Τσιλιγκίρογλου ,γιατί περιέχουν τα στοιχεία της αληθινής ταυτότητας μας που λυσσαλέα θέλουν να μας κάνουν να ξεχάσουμε. Ίσως για τους ίδιους λόγους που επέβαλαν τότε την Ανταλλαγή..Μουμπαντελέ.
Τελειώνοντας την ανάγνωση του αριστουργήματος αυτού ,η συγκίνηση  περισσεύει, τα δάκρυα  κατρακυλούν αβίαστα, οι παλμοί ανεβαίνουν κι ένας κόμπος στο λαιμό,απέναντι στην Ανταλλαγή Μουμπαντελέ βροντοφωνάζουν ένα Γιατί;;;;; που παραμένει αναπάντητο….
Μέσα στα ερείπια του Ξεριζωμού η συγγραφέας έχει διαφυλάξει την ελπίδα που μας την εμφυτεύει νοσταλγικά, για να μη χάσουμε την πίστη τη δύναμη μας.
Ένα βιβλίο κόσμημα στη βιβλιοθήκη της σύγχρονης Ελληνικής Λογοτεχνίας ,προερχόμενο από το μαργαριτάρι του πόνου της αγάπης και του μόχθου μιας άξιας δημιουργού.
Κυρία Άννα Τσιλιγκίρογλου Φαχαντίδου ευχαριστούμε από καρδιάς για το υπέροχο πνευματικό δώρο σας. Συγχαρητήρια!!
Διακόπτω εδω την αναφορά μου στη Φωτογραφία του Ξεριζωμού.
Λέω διακόπτω και όχι τελειώνω γιατί γνωρίζω ότι έχω παραλείψει πολλά, για το σπουδαίο αυτό πόνημα και τη συγγραφέα του.
Μια καλή συνέχεια θα ήταν η μεταφορά του έργου στις οθόνες της 7ης Τέχνης.
Αξίζει..

 Λίτσα  Καποπούλου

τ. Δικαστική Λειτουργός